Το Αγροτικό ζήτημα (1909 - 1910)

Από τα πανάρχαια χρόνια οι καλλιεργητές του θεσσαλικού κάμπου ήταν δούλοι των μεγάλων γαιοκτημόνων, όποια ονομασία και αν έφεραν: Μενέστες ή Πενέστες κατά την αρχαιότητα, δουλοπάροικοι κατά τη βυζαντινή εποχή, ραγιάδες επί Τουρκοκρατίας, κολίγοι μετά την απελευθέρωση. Ζούσαν σε άθλιες καλύβες με μεγάλη φτώχεια και η ζωή, η τιμή και η υπόληψη τους ήταν στη διάθεση του αφέντη. Μετά την απελευθέρωση έγιναν πολλές προσπάθειες, για να δοθεί η γη του καρδιτσιώτικου κάμπου στους καλλιεργητές. Οι τσιφλικάδες όμως, που ήταν πανίσχυροι, αντιδρούσαν και η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο. Το 1906 στον κάμπο της Λάρισας ο Μαρίνος Αντύπας ξεσήκωσε τους κολίγους με τα κηρύγματα του, αλλά οι τσιφλικάδες τον επόμενο χρόνο τον δολοφόνησαν, για να σιγήσει η φωνή του.

Στην Καρδίτσα, μετά το 1905, πολλοί νέοι επιστήμονες τάχτηκαν στο πλευρό των κολίγων και αγωνίστηκαν για τα δίκαια τους.

Ξεχωριστή θέση κατέχει ο Δημήτριος Μπούσδρας, δικηγόρος από την Παραπράσταινα (Προάστιο), ο οποίος μπήκε επικεφαλής του αγροτικού κινήματος.

Στις 22 Μαΐου 1909 ιδρύθηκε ο Γεωργικός Πεδινός Σύνδεσμος, στον οποίο ο Δ. Μπούσδρας εκλέχτηκε Πρόεδρος. Τα άλλα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου ήταν:

Ψιμόπουλος Δημήτριος, φιλόλογος και νομικός από τους Σοφάδες, Αντιπρόεδρος.

Γρίβας Βασίλειος, γιατρός και αργότερα βουλευτής από το  Προάστιο,
Ταμίας.

Σαμαρόπουλος Γεώργιος, δημοσιογράφος από τον Παλαμά, Γεν. Γραμ­ματέας.

Παπαλόπουλος Θρασύβουλος,από τους Σοφάδες, Ειδικός Γραμματέας.

Παναγιωτόπουλος   Κων/νος, από το Μυρίχοβο, Έφορος.

Ζαφειρόπουλος Στέφανος, από τη Ράκοβα, Κοσμήτωρ.

Αγγελούσης Αθανάσιος, δάσκα­λος από το Κοσκινά, μέλος.

Κάλτσας Βάιος, γεωργός από το Παλιοκκλήσι, μέλος.

Καμινιώτης  Φώτιος,  γεωργός από το Αρτεσιανό.

Κουκουλέτσος Δημήτριος, δικη­γόρος από τη Φτελοπούλα.

Μπαζής  Ευθύμιος,  γεωργός από το Σταυρό.

Σταμούλης Κων/νος, δικηγόρος και αργότερα βουλευτής και Υ­πουργός, από το Μοσχολούρι.

Φαλιάγκας Νικόλαος, γεωργός από τη Μυρίνη.

Ο Σύνδεσμος δραστηριοποιήθηκε στην Καρδίτσα και στα χωριά του κάμπου και έγραψε πολλά μέλη. Έγινε έτσι ένα ισχυρό Όργανο στον αγώνα για τα δίκαια των αγροτών. Μέλη του Συνδέσμου περιέτρεχαν τα χωριά και μιλούσαν με θερμά λόγια για την ανάγκη να απαλλοτριωθούν τα τσιφλίκια και να αποδοθεί η γη στους καλλιεργητές. Ανάμεσα σε αυτούς διακρίθηκαν και οι: Κωνσταντίνος Παπακυρίτσης, γιατρός και βουλευτής από τον Παλαμά, που υποστήριξε με θέρμη τα αγροτικά δίκαια στη Βουλή, καθώς και ο Λάμπρος Καταφυγιώτης. Σημαντική ήταν και η συμβολή του Αθ. Θανόπουλου γιατρού από την Ιτέα και δήμαρχου Φύλλου, Γ. Βούλγαρη, Κ. Κουκούλη ή Παπαρούνα και άλλων.

Στις 20 Ιανουαρίου 1910 συγκροτήθηκε μεγάλο συλλαλητήριο στην Πλατεία της Καρδίτσας, στο οποίο έλαβαν μέρος χιλιάδες αγρότες.

Στις 7 Φεβρουαρίου έγιναν συλλαλητήρια στα Τρίκαλα, στη Λάρισα, στο Βόλο, στο Βελεστίνο, στα Φάρσαλα, στην Καρδίτσα. Η αγροτιά του κάμπου «έβραζε» απ' άκρη σ' άκρη.

Στις 27 Φεβρουαρίου συγκροτούνται νέα συλλαλητήρια στις θεσσαλικές πόλεις, αλλά εκείνο της Καρδίτσας ήταν το ζωηρότερο. Δημιουργήθηκαν και επεισόδια, που είχαν ως αποτέλεσμα τη δολοφονία του αγρότη Χρήστου Σάλτα από το Ανώγι και τον τραυματισμό ορισμένων άλλων στο Σιδηροδρομικό Σταθμό.

Στις 6 Μαρτίου σημειώθηκαν αιματηρά επεισόδια στο Σιδηροδρομικό Σταθμό του Κιλελέρ, στο Τσουλάρ, στην πύλη των Φαρσά­λων και στη Λάρισα με πολλούς νεκρούς και τραυματίες αγρότες. Οι επικεφαλής των αγροτών στην Καρδίτσα και στη Λάρισα συλλαμβάνονται και οδηγούνται στα δικαστήρια.

Τριάντα εφτά Καρδιτσιώτες μαζί τους και ο Δ. Μπούσδρας  δικάστηκαν για τα γεγονότα της Καρδίτσας στο Κακουργιοδικείο Χαλκίδας και αθωώθηκαν πανηγυρικά.

Το Κιλελέρ έμεινε στην ιστορία ως ορόσημο των αγροτικών αγώνων και τιμάται κάθε χρόνο με συγκεντρώσεις, ομιλίες και κατάθεση στεφάνων στο κενοτάφιο των νεκρών αγροτών.

Οι αγώνες όμως και το αίμα που χύθηκε δεν πήγαν χαμένα. Οι Κυβερνήσεις που ακολούθησαν αναγκάστηκαν να ψηφίσουν νόμους, με τους οποίους απαλλοτριώθηκαν σταδιακά τα τσιφλίκια και η γη αποδόθηκε τελικά στους αγρότες.

Το κείμενο είναι από το βιβλίο "Εγχειρίδιο Τοπικής Ιστορίας" των συγγραφέων  Γριβέλλα , Καραφύλλη , Μαγόπουλου